Schizofrenie wordt vaak gezien als een psychische stoornis, een klinische diagnose die de grenzen van normaal en abnormaal lijkt te markeren. Maar wie dieper kijkt, ontdekt dat er meer speelt dan alleen symptomen en medicatie. Er is een innerlijke wereld van EENheid en Eenzaamheid, van fragmentatie en verbondenheid, die zelden in de medische literatuur wordt besproken.
Het woord zelf, wanneer je het ontleedt, fluistert iets paradoxaals: schizo- betekent splitsing, fragmentatie, scheiding; -frenie verwijst naar de geest. En toch kan er, te midden van die innerlijke scheuren, een andere realiteit ontstaan: een intense ervaring van eenzaamheid die ook een soort pure verbondenheid is. Het is alsof het zelf zich uiteen heeft gespleten, maar in die scheuren lichtpunten verschijnen van een andere waarheid — een waarheid die de gewone logica overstijgt.
Voor veel mensen met schizofrenie is de eenzaamheid schrijnend. Niet alleen de fysieke isolatie of het onbegrip van de buitenwereld, maar de diepe kloof in het eigen bewustzijn: stemmen die niet altijd lijken te horen bij wie men is, gedachten die ontsnappen aan controle, gevoelens van ongrijpbaarheid en vervreemding. Dit kan verlammend en verwarrend zijn, en het voedt een existentiële eenzaamheid die niet eenvoudig kan worden genezen met gesprekken of medicatie alleen.
Tegelijkertijd opent deze innerlijke scheuring een ander soort ruimte. In de fragiele momenten van helderheid kunnen er inzichten ontstaan die voor de gewone geest ontoegankelijk zijn. Het besef dat alles wat we ‘ik’ noemen geen vaststaand, homogeen iets is, maar een samenspel van stemmen, indrukken en fragmenten die we proberen samen te houden. In die zin kan schizofrenie, paradoxaal genoeg, ook een weg naar dieper bewustzijn zijn, een uitnodiging om de grenzen van het zelf te onderzoeken en te begrijpen dat isolatie en verbondenheid soms niet tegenpolen zijn, maar elkaar kunnen doordringen.
De samenleving worstelt met deze paradox. We willen veiligheid en overzicht, begrip en voorspelbaarheid. De schizofrene ervaring ontregelt dat; ze laat ons zien dat de geest tegelijkertijd kan splijten en zich kan verbinden, dat eenzaamheid niet alleen een tekort is, maar ook een ingang naar een andere dimensie van het mens-zijn.
Misschien is dat wat we moeten leren: de schizofr-EEN(zaam)HEID niet alleen te zien als een stoornis, maar ook als een fenomenologisch verschijnsel. Een uitnodiging om te luisteren naar de stemmen, te voelen wat het betekent om tegelijk gebroken en heel te zijn, en te erkennen dat zelfs in de diepste eenzaamheid een flard van EENheid kan oplichten.
Het is een moeilijke les, en een ongemakkelijke, want ze vereist dat we onze eigen definities van normaliteit en identiteit loslaten. Maar wie bereid is te kijken, ontdekt dat juist in de fragiliteit en scheuring een zekere schoonheid schuilt — een schoonheid die de gewone ogen vaak ontgaat, maar die de ervaring van echt mens-zijn verdiept.
(Text met behulp van ChatGPT gemaakt)